Χάρτης του νησιού των θησαυρών από την έκδοση του 1883 που φιλοτέχνησε ο Cassel.
Δε θα μπορούσε να λείπει από το αποθετήριο βιβλιοπροτάσεών μας η θρυλική πειρατική περιπέτεια: «Το νησί των θησαυρών» του Ρόμπερτ Λούις Στίβενσον. Μία από τις πληρέστερες εκδόσεις από το πρωτότυπο αγγλικό κείμενο – μαζί με το χάρτη του νησιού – είναι αυτή των Penguin Classics από τον ιστορικό εκδοτικό οίκο Penguin Books, η οποία καταλαμβάνει 224 σελίδες.
Τα γεγονότα της ιστορίας εξελίσσονται στα μέσα του 17ου αιώνα. Η ιστορία ξεκινά από τις Αγγλικές ακτές για να καταλήξει σε ένα άγνωστο νησί, όπου είναι θαμμένος ο θησαυρός του διαβόητου πειρατή Καπετάν Φλιντ. Κεντρικό θέμα του βιβλίου είναι η ναυτική αποστολή για την ανεύρεση του θησαυρού, βάσει ενός χάρτη. Βασικός αφηγητής είναι ο νεαρός Τζιμ Χώκινς και ο γιατρός Δρ. Λάιβζι, που αναλαμβάνει τα ηνία της διήγησης στα κεφάλαια που αγνοείται η τυχή του νεαρού Χώκινς. Υπάρχουν πολλοί σημαντικοί χαρακτήρες, αλλά πέρα από τους δύο προαναφερόμενους αφηγητές, ξεχωρίζει από τη μεριά των «κακών» η θρυλική φιγούρα του Λονγκ Τζον Σίλβερ, του πειρατή με το ένα ξύλινο πόδι.
Όταν ένας ποτισμένος στο ρούμι γερο – θαλασσόλυκος πεθαίνει στο πανδοχείο του «Ναυάρχου Μπένμποου», ο νεαρός Τζιμ Χώκινς βρίσκει το κλειδί του μυθικού θησαυρού του Καπετάν Φλιντ. Στα υπάρχοντα του μπουκανιέρου, βρίσκει κρυμμένο το χάρτη που υποδεικνύει τη θέση του θαμμένου θησαυρού, κάτι που αναζητούν και παλιοί σύντροφοι του Καπετάν Φλιντ. Όμως ο Τζιμ κατορθώνει να ξεγλιστρήσει με τη βοήθεια και της επέμβασης των αρχών, που έχουν καλέσει ο πυργοδεσπότης Τριλώνεϋ και ο Δρ. Λάιβζι.
Έτσι ξεκινά μία θαλασσινή περιπέτεια. Προτού βρεθεί ο θησαυρός, ο Τζιμ και οι συνταξιδιώτες του στη σκούνα «Ισπανιόλα» θα πρέπει να αντιμετωπίσουν την ανταρσία και τον επακόλουθο αγώνα επιβίωσης στο ερημονήσι ενάντια στους αιμοδιψείς στασιαστές (αρκετοί εκ των οποίων είναι πρώην πειρατές και μέλη του πληρώματος του Καπετάν Φλιντ).
Ο νεαρός Τζιμ Χώκινς είναι ο κεντρικός ήρωας και αφηγητής της ιστορίας. Είναι ένας νεαρός έφηβος, με ευγενικό παρουσιαστικό και μοναχογιός του πανδοχέα του «Ναυάρχου Μπένμποου». Όπως κάθε παιδί στην ηλικία του, η φαντασία του οργιάζει, ενώ μετά και το θάνατο του πατέρα του, τη μονοτονία της ζωής τους έρχεται να διαταράξει μία σειρά γεγονότων, που θα τον οδηγήσουν να γίνει μέρος μιας ναυτικής περιπέτειας από αυτές που ονειρευόταν και άκουγε μόνο από περαστικούς. Κατά τη διάρκεια της περιπέτειας, αποδεικνύεται εύστροφος, τολμηρός και πολυμήχανος, με μία αδιαμφισβήτη ποιότητα χαρακτήρα, ακεραιότητα και ακλόνητη προσήλωση σε έναν άγραφο κώδικα ηθικής που τηρεί ως το τέλος.
Η ιστορία είναι γραμμένη στο ύφος ενός σημειωματάριου που εξιστορεί την περιπέτεια των μελών της αποστολής της σκούνας «Ισπανιόλα». Την αφηγείται σε πρώτο πρόσωπο ο Τζιμ Χώκινς, ενώ τα ηνία της αφήγησης λαμβάνει για σύντομο χρονικό διάστημα, ο Δρ. Λάιβζι, για όσο αγνοείται από τους «καλούς» η ύπαρξη του νεαρού Χώκινς. Η γλώσσα του Στίβενσον, ιδιαίτερα στο πρωτότυπο, είναι καλλιεργημένη και πλούσια. Είναι τίμια καλοδουλεμένη και συναρπαστική, σχεδόν μαγική. Η πλοκή είναι αριστοτεχνική και το ύφος του είναι ανάλαφρο και άμεσο.
Επιπρόσθετα, το γεγονός ότι ο Σκωτσέζος συγγραφέας ήταν πολυταξιδεμένος, ακόμη και σε τόπους εξωτικούς (πέθανε στη Σαμόα), για να αντιμετωπίσει τα προβλήματα υγείας που αντιμετώπιζε, έχουν προσθέσει μία απαράμιλλη παραστατικότητα και ζωντάνια στις περιγραφές του. Επιπλέον, οι χαρακτήρες που έχει πλάσει για αυτή την ιστορία, ως και τον πιο ασήμαντο, χαρακτηρίζονται από αληθοφάνεια και λογικό βάθος, ενώ ορισμένοι έχουν μείνει τόσοι αξέχαστοι, ώστε να θεωρούνται αρχέτυπα της παγκόσμιας λογοτεχνίας.
Το μυθιστόρημα ανήκει στο ρομαντικό κίνημα, υπό την έννοια ότι ο ήρωας συμμετέχει σε μία περιπέτεια που θα τον αλλάξει για πάντα. Ο νεαρός Τζιμ Χώκινς θα δοκιμαστεί, θα κινδυνέψει, θα τηρήσει ακέραιο το ηθικό του ανάστημα αν και υπάρχει μία εσωτερική σύγκρουση (μεταξύ της αποστροφής και της γοητείας προς την πειρατική ζωή, που κορυφώνεται σε θαυμασμό στο πρόσωπο του Λονγκ Τζον Σίλβερ). Όπως και να ‘χει ο Τζιμ Χώκινς θα ξεκινήσει ως ένα νεαρό παιδί σε αυτό το ταξίδι και στο τέλος θα είναι ένας ώριμος χαρακτήρας, μακρυά από την παιδική αθωότητα.
Το μυθιστόρημα κυκλοφόρησε έναν αιώνα μετά το μεσουράνημα της «Χρυσής Εποχής» της πειρατείας και συγκλόνισε το μουντό κόσμο της πεζογραφίας της συντηρητικής Βικτωριανής εποχής. Αν και παρουσιάζονται κοινωνικά και ιστορικά στοιχεία της εποχής, έχει δοθεί έμφαση στην αναψυχή του αναγνώστη, καθώς δεν πρόκειται για ιστοριογράφημα.
Όπως και σε αρκετές ρομαντικές ιστορίες, με κεντρικό μοτίβο κάποιας αποστολής, έτσι και αυτή διαπνέεται από πανανθρώπινες αξίες και ιδεώδη. Ο Τζιμ μέσα από αυτό το ταξίδι από την αθωότητα στην εμπειρία ανδρώνεται. Μαθαίνει τον εαυτό του, κατανοεί τη φύση των ενηλίκων και της διττής φύσης του χαρακτήρα των ανθρώπων (στοιχείο που κυριαρχεί και σε άλλα διηγήματα του συγγραφέα), κάτι που ταυτίζεται απόλυτα με τον χαρακτήρα του Λονγκ Τζον Σίλβερ. Τα χρυσά δουβλόνια είναι απλά το σκηνικό υπόβαθρο σε αυτή την ιστορία. Κυριαρχούν ο αγώνας για ελευθερία ή σκλαβιά, ηρωισμό ή συνταύτιση με τους εγκληματίες.
Όπως σε κάθε ρομαντικό μυθιστόρημα, ο συγγραφέας δοκιμάζει τον ήρωα για να τον εξυψώσει στο τέλος. Από τη μία, τα μέλη της άρχουσας τάξης διαθέτουν όλα τα προσδοκώμενα χαρακτηριστικά ενός καλού ανθρώπου. Από την άλλη οι πειρατές, που παρουσιάζονται αδίστακτοι και αιμοδιψείς δεν φαντάζουν ψεύτικοι και φανταστικοί, αλλά ως το άλλο άκρο της καθώς πρέπει κοινωνίας, αυτό που ανατράφηκε υπό ακραίες συνθήκες φτώχειας και ηθικής παρακμής. Ο Λονγκ Τζον Σίλβερ, ηγέτης των πειρατών, ισορροπεί σε μία ιδιότυπη ηθική τραμπάλα, μεταξύ του αρχετυπικού κακού και ενός διαφορετικού, δυναμικού, επιβεβλημένου από τις περιστάσεις πνευματικού πατέρα προς τον νεαρό Τζιμ Χώκινς .
Ακόμη και αν έχει διαβάσει κάποιος το βιβλίο στην παιδική ηλικία, αξίζει να το αναζητήσει στο πρωτότυπο αγγλικό κείμενο. Πέρα από την εξάσκηση στα αγγλικά, θα διαπιστώσει κανείς ότι στις παιδικές εκδόσεις τα κείμενα έχουν παραφραστεί, απλοποιηθεί ή ακόμη και λογοκριθεί. Αυτό συμβαίνει επειδή τα έργα του Στίβενσον απευθύνονται μεν σε παιδιά, θίγουν δε, εξαιρετικά ώριμα και δύσκολα θέματα, που άπτονται του ενδιαφέροντος των ενηλίκων.
Το βιβλίο είναι μαγευτικό. Θα ταξιδέψει τον αναγνώστη οποιασδήποτε ηλικίας και φυσικά είναι εξαιρετική θερινή βιβλιοπρόταση προς κάθε νεαρό μία πειρατική ιστορία. Για όσους δεν πείθονται από τα ανωτέρω θα παραθέσω αυτούσιο το εισαγωγικό σημείωμα του συγγραφέως:
To the hesitating purchaser
If sailor tales to sailor tunes,
Storm and adventure, heat and cold,
If schooners, islands and maroons
And Buccaneers and buried Gold
And all the old romance, retold
Exactly in the ancient way,
Can please, as me they pleased of old,
The wiser youngsters of today:
– So be it, and fall on! If not,
If studious youth no longer crave,
His ancient appetites forgot,
Kingston, or Ballantyne the brave,
Or Cooper of the wood and wave:
So be it, also! And may I
And all my pirates share the grave
Where these and their creations lie!
Πρόσφατα σχόλια