Αντικείμενο αυτού του βιβλίου είναι ο Σαλάχ – αλ – Ντιν ιμπν Αγιούμπ, γνωστός πιο απλά στη Δύση ως Σαλαντίν. Πρόκειται για έναν από τους μεγαλύτερους στρατιωτικούς ηγέτες της παγκόσμιας ιστορίας και για μία από τις σημαντικότερες προσωπικότητες της εποχής των Σταυροφοριών.
Ο κουρδικής καταγωγής Σαλαντίν, έμεινε γνωστός όχι μόνο για τον ευγενικό του χαρακτήρα αλλά και ως ο ενορχηστρωτής της Τζιχάντ, του ιερού πολέμου των Μουσουλμάνων, για να αποδιώξουν τους Φράγκους από τα εδάφη της Παλαιστίνης. Μετά τη νίκη του στην Αίγυπτο, επί της δυναστείας των Φατιμιδών, αναγορεύθηκε σουλτάνος της Συρίας και της Αιγύπτου, ενοποίησε τον μεσαιωνικό αραβικό κόσμο, υπό τον πνευματικό ηγέτη του Ισλάμ, τον Χαλίφη της Βαγδάτης και σύνδεσε το όνομά του με την ανάκτηση της Ιερουσαλήμ το 1187 μ.Χ.
Ο συγγραφέας του βιβλίου, Ταρίκ Αλί, έχει ασχοληθεί και στο παρελθόν με την σύγκρουση ανάμεσα στον Χριστιανικό και τον Ισλαμικό πολιτισμό και έχει μάλιστα τιμηθεί με το βραβείο Archbishop San Clemente del Instituto Rosalia de Castro για το έργο του «Στον ίσκιο της ροδιάς», όπου περιγράφεται η πτώση του Ισλάμ στην Ισπανία.
«Το βιβλίο του Σαλαντίν» είναι ένα ιστορικό μυθιστόρημα. Παρόλα αυτά, όπως ξεκαθαρίζει ο συγγραφέας από τον πρόλογο, δε θυσιάζει την ιστορική ακρίβεια για χάρη της λογοτεχνικής καλαισθησίας. Πρέπει να τονιστεί ότι σε αυτό το πεζογράφημα δίνεται έμφαση όχι τόσο στη σύγκρουση του Αραβικού κόσμου με τους Φράγκους, όσο στον χαρακτήρα του Σαλαντίν. Έτσι, δίνεται βάρος στις ίντριγκες και τους χαρακτήρες της Αυλής του μεγάλου σουλτάνου. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ότι η θρυλική μάχη του Χαττίν, όπου οι Φράγκοι σταυροφόροι ηττήθηκαν κατά κράτος και υπέστησαν βαρύτατες απώλειες, αναλώνεται σε ένα μόλις κεφάλαιο.
Μέσα από τον φανταστικό προσωπικό γραφιά του σουλτάνου, τον Ιμπν Γιακούμπ, ξεδιπλώνεται η ιστορία του Σαλαντίν. Κατά την επικοινωνία του με τους υπόλοιπους χαρακτήρες του βιβλίου, τους συγγενείς του αλλά και τον ιατρό και φιλόσοφο Ιμπν Μαϊμούν (Μαϊμονίδης) – που πρόκειται για ιστορικές φιγούρες, αποκαλύπτονται οι πτυχές του χαρακτήρα του σουλτάνου. Επιπλέον, στις συζητήσεις του με τον φανταστικό χαρακτήρα, Σαντχί, αποκαλύπτεται ο άνθρωπος, με τις αδυναμίες του, πίσω από τον ηγέτη.
Στο κέντρο αυτού του μυθιστορήματος όμως, υποβόσκει η ερωτική ιστορία μεταξύ των δύο σημαντικότερων γυναικών του χαρεμιού, της Τζαμίλα και της Χαλίμα – που δεν αποτελούν ιστορικά πρόσωπα. Ο συγγραφέας χρησιμοποιεί αυτήν την ιστορία για να αναφερθεί στη θέση της γυναίκας στο Ισλάμ. Γενικά, όλο το μυθιστόρημα βρίθει από ίντριγκες και τα πάθη στην αυλή του σουλτάνου, όπου όμως δεσπόζει και ξεχωρίζει η ηγετική και ευγενική φυσιογνωμία του Σαλαντίν.
Ο Ταρίκ Αλί έχει ξεκάθαρο και σαφές ύφος, που δεν καλύπτει πίσω από εύηχες λέξεις. Θα έλεγα επιπλέον ότι η εμμονή του στην λεπτομερή περιγραφή των παθών ορισμένων χαρακτήρων, οι ωμές και αθυρόστομες περιγραφές του, ενδέχεται να ξενίσουν τον αναγνώστη. «Το βιβλίο του Σαλαντίν» είναι ένα μυθιστόρημα που πέρα από μία αναφορά στον χαρακτήρα του Σαλαντίν, αποδίδει την Ισλαμική αντίληψη για την εποχή των Σταυροφοριών και ειδικά για την περίοδο μετά την Β’ και κατά τη διάρκεια της Γ’ Σταυροφορίας, όπου και εξελίσσονται τα γεγονότα του βιβλίου. Ο Πακιστανικής καταγωγής μεν, πολιτογραφημένος Βρετανός συγγραφέας δε, είναι διεθνιστής, με πλούσια ακτιβιστική δράση. Μπορεί να ωραιοποιεί ορισμένες πτυχές του Σαλαντίν, αλλά αυτό γίνεται στα πλαίσια ποιητικής αδείας, χωρίς να αλλοιώνει σημαντικά ιστορικά γεγονότα και καταστάσεις. Σκοπός όχι μόνο του συγκεκριμένου ιστορικού μυθιστορήματος αλλά και όλης της «Πενταλογίας» του, είναι να καταρρίψει στερεότυπα και προκαταλήψεις που επικρατούν για το Ισλάμ στη Δύση. Χαρακτηριστικό παράδειγμα σε αυτό το μυθιστόρημα ο Εβραίος βιογράφος του Σαλαντίν. Αυτό το μυθιστόρημα έχει γραφτεί στην προ 11ης Σεπτεμβρίου εποχή. Καθώς μετά από δεκαπέντε χρόνια, κυριαρχεί η ρητορική του μίσους και των απόλυτων θέσεων, παρά το γεγονός ότι θα δυσκολευτείτε να βρείτε αντίτυπο μιας και βρίσκεται εκτός κυκλοφορίας η παρούσα έκδοση από την «Άγκυρα», προτείνεται ανεπιφύλακτα, στα πλαίσια μιας ιδεαλιστικής, πολυπολιτισμικής λογοτεχνικής ματιάς.
Η προηγούμενη βιβλιοκριτική αποτελεί επανέκδοση μετά από νέα επιμέλεια και είχε δημοσιευτεί αρχικά στο 4ο τεύχος (Σεπτέμβριος 2001) του περιοδικού «Hack & Slash».
Πρόσφατα σχόλια